Neerslagcijfers en waterbeheer: een overzicht van de natte start van 2024

De eerste dagen van 2024 herinneren we als natte dagen waarop mede-inwoners in het zuiden van de provincie afrekenden met ernstige wateroverlast. In Sint-Gillis-Waas ontsprongen we de dans. Hoewel er lokaal problemen waren en hinder was, bleven kritieke overstromingen uit. Alle in het watersysteem aanwezige wachtbekkens, pompen, stuwen, overstorten en terugslagkleppen deden hun werk. Toch is er maar één conclusie mogelijk: het was een dubbeltje op zijn kant!

Op 2 en 3 januari 2024 viel er in Sint-Gillis-Waas 47 mm neerslag. Grofweg betekent dit dat per vierkante meter bijna 5 huishoudemmers met een inhoud van 10 liter werden uitgegoten. Je kunt het ook anders voorstellen. Met een grondoppervlak van 54 km² viel er in heel Sint-Gillis-Waas ruim 2,5 miljoen m³ neerslag. Water dat door de voorbije natte periode (er viel 414 mm neerslag tussen oktober en december 2023) nog nauwelijks in de bodem kon wegzakken. Water dat voor grofweg 90% rechtstreeks afstroomde naar riolen en waterlopen. Wanneer je beseft dat er gemiddeld tot 27 m³ water per seconde naar de Zeeschelde kan afvloeien, dan duurt het meer dan een etmaal om al het water uit alleen al onze gemeente af te voeren.

Het voorkomen van wateroverlast in Sint-Gillis-Waas is afhankelijk van een aantal factoren:

• wel/geen springtij/doodtij (Zeeschelde)
• extra wateropstuwing als gevolg van Noordwesterstorm (Zeeschelde)
• grootte regengebied: lokaal of regionaal
• neerslaghoeveelheid: groter/kleiner dan 30 mm per dag
• neerslagintensiteit: hoeveelheid neerslag dat per uur valt
• mate van bodemverzadiging

Met al deze factoren is het inschatten van het risico op wateroverlast nooit een eenvoudige zaak. Maar met kennis van het terrein en jaren van praktijkervaring weten we met behulp van alle beschikbare real-time waterpeilen en weersverwachtingen de situatie goed in te schatten. In de voorbije dagen werden er verspreid over de dag twee maal vier inspectierondes gedaan, meetgegevens geïnterpreteerd en inschattingen gemaakt. Het watersysteem werd continue gecontroleerd en waar nodig werden noodingrepen gedaan om de waterafvoer te garanderen. Niet alle problemen konden we voorkomen. De hoofdzakelijk lokale problemen ontstonden vrijwel altijd doordat particulieren niet tijdig private grachten, beken en inbuizingen onderhielden.

De gemeente blijft samen met haar waterpartners werken aan de waterveiligheid in haar gemeente. De noodzaak tot aanleg van bijkomende overstromingsgebieden en een goed onderhoud van niet enkel geklasseerde waterlopen blijft een grote uitdaging. De provincie Oost-Vlaanderen zal op suggestie van de gemeente nog dit jaar de aanleg van een noodoverloop in de Watergang der Hoge Landen aanleggen. Na realisatie zal bij te hoge waterstanden het water gecontroleerd vanuit de Watergang der Hoge Landen naar de lager gelegen polders stromen waardoor andere waterlopen beter kunnen afvloeien.